Waarom ik gestopt ben met tweedehands winkelen…
*Spoiler* deze uitspraak is niet van mij. Ik heb het tweedehands winkelen zéker niet (compleet) opgegeven. Het is de titel van een artikel van Eden Ashley dat natuurlijk – als groot tweedehands-liefhebber – mijn interesse wekte. Ashley, een hersteld shopverslaafde en voormalig medewerkster van een kringloopwinkel, maar inmiddels financieel coach, omschrijft in haar artikel een paar stevige pijnpunten van tweedehands winkelen die mij aan het denken zetten. En jullie wellicht ook.
‘Pre-loved’ kopen of kringloopwinkelen kan een manier zijn om een duurzame stijl te beoefenen. Je geeft immers nieuw leven aan iets dat anders op de vuilstort zou belanden. Het kan verder helpen chemische vervuiling te verminderen, je ecologische voetafdruk te verkleinen, het afval op stortplaatsen te verminderen en helpen bij het besparen van water. Top, zou je zeggen.
De pijnpunten van tweedehands winkelen
Het sleutelwoord in wat hierboven staat is echter: ‘kan’. Tweedehands shoppen kan zeker een manier zijn om (milieu)bewuster om te gaan met mode en stijl, maar er zitten ook een aantal haken en ogen (😉) aan. Dat brengt me op pijnpunt nummer één.
1 Tweedehands winkelen kan aanzetten tot overconsumptie
Tweedehands kleren zijn vaak een stuk goedkoper dan nieuwe items. Wanneer je tweedehands iets moois ziet voelt het alsof je echt waar voor je geld krijgt, dus hop dat (digitale) winkelmandje in ermee! Maar betrap je jezelf er ook regelmatig op dat het item op zich wel een goede deal is, maar eigenlijk niet honderd procent past bij jouw lichaam of in je leven? Of later eigenlijk niet helemaal je stijl of kleur is? Vaak blijft zoiets dan in je kast liggen.
Een ander tweedehandsshop-effect dat ik zelf heel goed herken is: ‘voor dit prijsje neem ik het mee, anders is het weg.’ Met als achterliggende gedachte dat als het toch niet helemaal mijn ding is, ik het altijd weer aan een kringloopwinkel kan doneren. Daarmee lever ik dan mooi weer een bijdrage aan duurzaamheid en aan een goed doel, aangezien veel kringloopwinkels als leer-werkplek fungeren.
Echter, slechts twintig procent van de kleding die we doneren aan kringloopwinkels wordt ook in de winkel verkocht. De overige tachtig procent van onze donaties belandt op de vuilnisbelt of wordt doorverkocht aan ontwikkelingslanden, wat de zaken van lokale textielarbeiders daar kan schaden.
In plaats van te leren bewuster te worden van mijn consumptie, kocht ik meer kleding dan ik ooit kon dragen, omdat het goed voelde om een goed doel te steunen (en het goedkoop was) - Eden Ashley
Het valt mij in mijn lokale tweedehands kledingwinkeltje ook op hoeveel fast fashion-items er hangen, vaak met de kaartjes er nog aan. De mogelijkheid om kleding in te brengen in een tweedehands winkel (waarna je een percentage van de opbrengsten krijgt), eenvoudig te verkopen via apps als Vinted of te doneren bij de kringloop met een goed gevoel, stimuleert bij sommigen dus mogelijk ook om (meer) nieuwe fast fashion te kopen.
2 Pre-loved shoppen kan verslavend werken
Laten we het ook even hebben over de psychologie van ‘second hand, but grand’. Tweedehands winkelen kan voelen als schatzoeken: in tegenstelling tot reguliere winkels is er in tweedehands shops, kringloopwinkels en op de kledingapps dagelijks nieuwe aanwas van unieke (vintage) items. Het idee dat er elke dag weer kans is om nieuwe tweedehands schatten te vinden kan je ertoe aanzetten om vaker te winkelen dan je eigenlijk zou willen. Eden omschrijft haar shopverslaving als volgt:
“Kringloopwinkelen was een sport en bij elk bezoek speelde ik een spel. Je wint wat en je verliest wat, maar ik had altijd het gevoel dat ik slechts één bezoek verwijderd was van ‘het goud mee naar huis nemen’. Ik herinner me dat ik uren per dag de pagina ververste en op zoek ging naar de beste deal op kringloopwinkelsites.”
“Ik denk dat mijn grootste probleem was dat ik bang was dat ik nooit meer de kans zou krijgen om het artikel zó goedkoop te kopen. (…) Maar de realiteit is dat het niet goedkoop is. Het is gewoon minder dan de gemiddelde verkoopprijs (…) en mijn bestedingspatroon kostte me uren van mijn leven waarin ik winkels doorzocht en geld uitgaf aan dingen die ik gewoonweg niet nodig had.”
Zo wordt goedkoop inderdaad duurkoop. Ikzelf vond mijn gedrag op Vinted op een gegeven moment niet zo prettig meer. Net als Eden zat ik vaak op de app uit verveling of als ‘beloning’ wanneer ik een taak had afgerond, maar ik had dan moeite te stoppen met scrollen. De interfaces van winkelapps hebben met hun oneindige scrollfunctie eenzelfde effect als gokautomaten: ze nemen de kaders voor impulscontrole weg. Een psycholoog waar ik ooit een artikel mee schreef, legde me uit dat mensen met een hoge zelfcontrole niet zozeer beter zijn in het weerstaan van verleidingen, maar vooral goed zijn in het vermijden van situaties waar hun impulscontrole op de proef wordt gesteld.
Ook jammer: slechts de helft van mijn aankopen op Vinted was echt een hit.
Image by Freepik
3 Tweedehands winkelen is niet per se goed voor je personal style
Nee, die puntige rode pumps met blokhakken van Vinted waren niet ‘me’. Een goede vriendin vertelde verder pas dat ze gestopt was met tweedehands tops kopen, omdat haar kast bijna uit elkaar barste van de unieke vintage blouses en tops. Ze was het overzicht kwijt, veel items machten niet, of waren niet geschikt voor haar huidige leven.
De basis van een fijne kledingkast die werkt voor jou is goed je eigen stijl kennen en weten wat je staat, maar ook een combinatie van basisstukken en bijvoorbeeld die bijzondere tops. Op een gegeven moment heb je ook genoeg van een bepaald type kledingstuk en draagt ‘meer’ niet meer bij aan stylinggeluk of duurzaamheid. Het is een cliché in de ‘duurzame mode-community’, maar zo waar: het duurzaamste wat je kunt doen is de kleding dragen die je al hebt.
4 Gentrificatie van tweedehands winkelen
Eden noemt ook dat door de populariteit van kringloopwinkelen en slimme doorverkoop de prijzen in kringloopwinkels soms zo hard zijn gestegen dat ze niet meer te betalen zijn voor mensen met een kleine beurs. En dat is nu juist de doelgroep waarvoor deze winkels oorspronkelijk bedoeld zijn. In Nederland vallen de prijsstijgingen door toegenomen vraag wel mee, maar het is me inderdaad wel opgevallen dat er niet meer zoveel parels te vinden zijn en er meer ‘troep’ ligt dan voorheen.
Zo’n acht jaar geleden had ik zelf een handeltje in tweedehands midcentury interieurartikelen die ik vond in kringloopwinkels en rommelmarkten. Ik maakte ze schoon/knapte ze op en verkocht ze vervolgens op Marktplaats en op hippe Swanmarkets (oh, gentrificatie). Nu zie ik zelden meer echte vintage spullen bij de kringloop; die worden verkocht door gespecialiseerde handelaren die daarvoor ook naar het buitenland reizen. De tweedehands markt is inderdaad veranderd.
Eveline Walter en ik achter mijn kraam ‘Oldskool Vintage’ op de Swanmarket, Vredenburg Utrecht in 2016
Hoe winkel je tweedehands met meer intentie?
Maar alles nieuw kopen is wat mij betreft ook geen alternatief, met alle kleding die er al in omloop is. Gelukkig kan tweedehands winkelen ook anders. Door ‘wardrobe-planning’, door goede kaders te stellen die je helpen bij impulscontrole en door bewuster te winkelen.
Wardrobeplanning
Uitmesten die kast! Plan eens een middag om te inventariseren wat je al hebt. Maak er wat leuks van voor jezelf. Zet je favoriete muziek erbij op en schenk er een drankje naar keuze bij in.
Welke items draag je vaak? Houden.
Welke kleding draag je niet? Als de reden is dat je ze niet leuk vind, zoek dan een andere bestemming voor ze. Passen ze je niet, dan kun je bij een kleermaker informeren of ze aan te passen zijn. Vaak is dit met kleren die te ruim zijn gemakkelijker dan met kleren die je te krap zitten.
Welke items draag je alleen soms? Deze vallen in drie categorieën. Kleding die je niet leuk vindt, zie hierboven. Kleding voor bijzondere dagen (Koningsdag, avondkleding), berg die uit het zicht weg. En tot slot kleding die je wel leuk vind, maar lastig vind om te stijlen. Plan daarvoor een ander moment om ze eens uitgebreid uit te proberen met de kleren die je wel graag draagt, en vraag daar eventueel hulp bij als stok achter de deur.
Klaar met je kast? Maak dan een lijst(je) van kledingstukken die je echt nog mist en waar die voor jou aan moeten voldoen.
Psychologie: impulscontrole
Onderzoek op welke momenten jij winkelgedrag vertoont dat je niet wilt. Verzin andere bezigheden die je op zo’n moment steun geven. Op die manier heb je een plan om verveling tegen te gaan en de drang om te winkelen te weerstaan. Ik ga tegenwoordig om mezelf te belonen een fijne wandeling maken, een leuk boek lezen of lekker even dansen. Ook heb ik besloten Vinted alleen in te zetten als ik precies weet wat ik wil. Bijvoorbeeld als ik een item eerder ergens heb gezien of gepast en zeker weet dat het me bevalt.
Lukt het inhouden je niet? Haal dan die app van je telefoon (zodat je op je laptop moet kijken = een barrière) of zet in ieder geval notificaties uit. En schrijf je uit van stimulerende winkelmails.
Image by Freepik
Stel een maandelijks budget in voor tweedehands winkelen. En winkel cash, waar het kan. Van fysiek geld uitgeven gaat een remmend effect uit. Wil je echt stevige maatregelen? Winkel dan alleen als je iets nodig hebt.
Bewuster tweedehands winkelen
Nou, daar komt-ie hoor: houd je aan het lijstje dat je hebt opgesteld. Drie dingen die daarbij helpen:
Koop alleen items die op je lijst staan, aan je eisen voldoen en waar je echt blij van wordt. Zoals Alison Bornstein (je weet wel, die van de Three word-method) het verwoordt: Do I feel a deep down, full hearted yes with this item? Nee? Bij twijfel, niet doen.
Controleer items op gaten en andere schade. Vermijd kledingstukken die niet goed passen of vraag of je het terug mag brengen als het niet te vermaken/repareren blijkt. Mag dat niet? Laten liggen.
We gaan even op de spirituele tour: ken je de overvloedsgedachte? Die gaat ervanuit dat er bij een ontspannen mindset altijd een nieuwe, en waarschijnlijk betere kans komt en dat er genoeg is voor iedereen. Koop dus niet omdat je bang bent om een geweldige deal te missen. Koop alleen wat je echt wil hebben (en ja, dat staat op je lijst).
Wel, mijn mede-tweedehandsliefhebbers: ik hoop dat jullie hier iets aan hadden! Ik ben benieuwd hoe jullie met deze pijnpunten omgaan en als je nog andere tips hebt, deel ze gerust in de comment-sectie hieronder.
